Shkruan: Atdhe Hykolli
Hyrje: Poezia si manifestim i ndjeshmërisë njerëzore
Përmbledhja poetike “Ëndrra, shi dhe lule” e autorit Fadil Halimi është një vepër që i dedikohet ndjenjës së pastër dhe botës së brendshme njerëzore. Libri nuk është thjesht një koleksion poezish, por një udhëtim shpirtëror, ku dashuria, vendlindja, njeriu i afërt dhe kthjelltësia e kujtimeve ndërthuren në vargje që ngërthejnë figuracion të pasur dhe mesazhe të thella filozofike.
Tematika dhe motivet kryesore
Halimi trajton tema të ngulitura në lirizmin universal. Poezia e tij ndërtohet mbi tri elemente kryesore që edhe vetë titulli e shpall:
– Ëndrrat: Shprehin dëshirat e pathëna dhe copëzat e shpirtit të trazuar.
– Shiu: Si simbol i trishtimit dhe pastrimit shpirtëror.
– Lulet: Përfaqësojnë dashurinë, shpresën dhe delikatesën njerëzore.
Poezia në këtë përmbledhje është lirike me nuanca elegjiake, ku përballja me kohën, mallin për atdheun dhe humbjet shpirtërore është thelbësore. Autori ndërton një **topografi shpirtërore** të thellë, duke evokuar vendlindjen, nënën, fëmijërinë dhe dashurinë përmes kujtimeve.
Lufta si realitet dhe përjetim poetik
Një nga shtyllat kryesore të kësaj përmbledhjeje është **tema e luftës**, e cila shfaqet në mënyrë të ndjerë e tronditëse. Poezitë e këtij cikli janë rrëfim për vuajtjen njerëzore, për plagët që lufta i lë në shpirt dhe trup. Në vargjet e tij gjejmë dhimbjen e një populli të tërë, të dëbuar, të vrarë dhe të mbetur peng i historisë.
Në poezinë **“Plumba dhe shi bien, vogëlushi im”**, poeti krijon një imazh të gjallë dhe të dhimbshëm të luftës, ku edhe natyra merr formën e tragjedisë njerëzore:
“Shpejt je rritur / vogëlushi im / e s’mundem me të mbulue / me trup / nga plumbat / ndërsa shiu bie sixhim…”
Poezitë e kësaj natyre nuk janë vetëm përshkrime të tragjedisë, por një **klithmë lirie**, ku përmes dhimbjes shprehet një shpresë e madhe për të ardhmen. Vargjet e Halimit nuk e dramatizojnë luftën, por e përshkruajnë atë si një përvojë të thellë njerëzore, që ndryshon fatet dhe kujtimet.
Stili dhe figuracioni poetik
Stili i Fadil Halimit është i ngjeshur, i përzgjedhur dhe konciz. Vargjet e tij janë të kursyera në fjalë, por të pasura në kuptim. Metaforat dhe simbolet luajnë rol kyç, si në poezinë “Shi dhe lule” ku dashuria dhe melankolia përzihen:
“Kam tepër kohë, e dashur / Si në fëmijërinë e hershme / Kur thurnim ëndrra për lulet e para…”
Personifikimet dhe antitezat krijojnë tension emocional, veçanërisht kur trajton temën e luftës dhe vuajtjes:
“Thonë, në luftë / kur fëmijët vriten, / liria është afër.”
Ndikimet dhe origjinaliteti
Në këtë vepër ndihen jehona të poezisë moderne shqiptare dhe europiane, ku tematika e dhimbjes, dashurisë dhe vendlindjes harmonizohet me një gjuhë të thjeshtë, por të ngjeshur në kuptim. Halimi i përket plejadës së poetëve të viteve ‘90, me rrënjë të thella në tokën e Llapit, ku përvoja jetësore dhe estetika poetike janë të pandara.
Përmbajtja e librit
Vepra është e ndarë në disa cikle poetike:
1. Shi dhe Lule – Poezi për dashurinë, fëmijërinë dhe përjetësinë e kujtimeve.
2. Plumba dhe Ëndrra – Fokus në përvojën e luftës dhe humbjen e pafajësisë.
3. Karantina – Poezi të kohëve moderne që prekin vetminë dhe izolimin shpirtëror.
Në secilin cikël, Halimi përpiqet të sjellë një udhëtim emocional përmes një dëlirësie të vargut, ku lexuesi e gjen veten dhe emocionet e tij.
Kontributi poetik dhe vlera letrare
Poezia e Fadil Halimit nuk është vetëm një rrëfim personal, por pasqyrim i përvojës kolektive. Ai shkrin në art ndjeshmërinë njerëzore përmes një gjuhe që është sa lokale, aq edhe universale. Puna e tij e vendos këtë libër në kontekstin e poezisë moderne shqipe si një prurje e denjë për lexuesin që kërkon emocione të pastra dhe vargje të fuqishme.
Përfundim
“Ëndrra, shi dhe lule” e Fadil Halimit është një përmbledhje e gdhendur me përkushtim dhe art. Vargu i tij është pasqyrë e shpirtit njerëzor, e pasur me simbolikë, mall dhe dhimbje. Kjo vepër, e qartë në përmbajtje dhe e thellë në kuptim, është një thesar i poezisë lirike që komunikon drejtpërdrejt me lexuesin dhe lë gjurmë të pashlyeshme në ndjeshmërinë e tij.
Ky libër nuk është thjesht poezi – është një himn për dashurinë, kujtimet dhe jetën.
