Shefit të ardhshëm të NATO-s, Mark Rutte, do t’i nevojiten të gjitha aftësitë e krijimit të koalicionit që ai fitoi si kryeministër holandez për të mbajtur të bashkuar aleancën perëndimore mes luftës në Ukrainë, frikës për lëvizjen e ardhshme të Moskës dhe pasigurisë politike në Uashington.
Rutte merr detyrën të martën si Sekretar i Përgjithshëm i Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut nga Jens Stoltenbergu i Norvegjisë – hera e parë në një dekadë që posti kryesor i NATO-s do të ndryshojë duart.
Tani shumë varet nga aftësia e Rutte për të krijuar konsensus brenda aleancës prej 32 anëtarësh. Aftësia e saj për të mbrojtur afro 1 miliard njerëz nën mbrojtjen e saj varet jo vetëm nga fuqia ushtarake, por edhe nga uniteti politik.
Sfidat janë të shumta për Rutte: një rikthim i mundshëm i Donald Trumpit skeptik për NATO-n si president i Shteteve të Bashkuara – fuqia mbizotëruese e aleancës – si dhe thirrjet nga aleatët e Evropës Lindore për më shumë përforcime për t’u mbrojtur kundër Rusisë, dhe lutjet nga Ukraina jo-anëtare për më shumë ndihmë ushtarake.
Zyrtarët dhe diplomatët e NATO-s presin që Rutte të ruajë prioritetet e Stoltenbergut – të mbledhë mbështetje për Kievin, duke i shtyrë vendet e NATO-s të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen dhe mbajtjen e SHBA-së të angazhuar në sigurinë evropiane.
Pasi ka qeverisur për 14 vjet për t’u bërë kryeministri më jetëgjatë i Holandës, Rutte, 57 vjeç, është një dorë me përvojë në skenën botërore, raporton Reuters, transmeton.
Por – edhe pse personalisht i dashur – ai ka qenë dikur një kritik i hapur i qeverive të tjera, duke i thënë Hungarisë të respektojë të drejtat LGBTQ ose të largohet nga Bashkimi Evropian dhe duke vënë në pikëpyetje sundimin e ligjit në Rumani dhe Bullgari.
Në punën e tij të re, Rutte do të ketë nevojë për aftësitë si menaxher që udhëhoqi katër qeveri holandeze.
“Fakti që ai ka kaq përvojë në gjetjen e mënyrave për të ecur përpara, kompromise, bindjen e njerëzve, bindjen e njerëzve, lidhjen me njerëzit – mendoj se do të jetë shumë, shumë e dobishme,” tha Kajsa Ollongren, një ish-ministre holandeze e mbrojtjes që shërbeu nën Rutte.
Ollongren dhe të tjerët e përshkruajnë stilin e udhëheqjes së Rutte si jashtëzakonisht të nxitur dhe praktik, gjë që mund të jetë diçka si një tronditje për një organizatë hierarkike si NATO.
“Ai kurrë nuk do të mendojë: Oh, mirë, mund ta lë këtë deri nesër”, tha Ollongren për Reuters, transmeton Klankosova.tv.
Ollongren tha se Rutte mund të kombinonte mirësjelljen me mesazhe të forta, të tilla si kur ai kundërshtoi Trump gjatë një konference për shtyp të drejtpërdrejtë ose kur i shtrëngoi dorën Presidentit rus Vladimir Putin për aq gjatë gjatë një vizite në Amsterdam sa Putin u detyrua të shihte protestuesit me flamuj ylber.
Rritja e moshës së Rutte si politikan ndërkombëtar erdhi në vitin 2014 pasi fluturimi MH17 i Malaysian Airlines u rrëzua nga një sistem raketor rus mbi Ukrainën lindore, duke vrarë të gjithë 298 pasagjerët dhe ekuipazhin, përfshirë 196 shtetas holandezë. Ai premtoi se do të mbajë përgjegjësi përgjegjësit.
Në punën e tij të re, Rutte do të jetë nën presionin e anëtarëve të NATO-s në Evropën Lindore për të dëshmuar se e kupton dëshirën e tyre për më shumë mbrojtje nga Rusia dhe mund të japë rezultate për ta.
“Një provë për të do të jetë: Cila është ambicia e NATO-s përballë krahut lindor dhe veçanërisht forcimit të krahut lindor?”, tha Peter Bator, i cili shërbeu si ambasador i Sllovakisë në NATO deri në fillim të këtij viti.
Që nga pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë, NATO-ja ka dyfishuar në rreth 10,000 trupa të dislokuara në anëtarët e saj lindorë, në krye të forcave kombëtare të këtyre vendeve. Ai gjithashtu thotë se qindra mijëra të tjerë mund të vendosen shpejt.
Por vendet lindore duan më shumë trupa dhe armë – veçanërisht sisteme të mbrojtjes ajrore, që do të thotë të bindin anëtarët perëndimorë të lëvizin më shumë nga asetet e tyre në lindje.
Ndërsa NATO merr vendime me konsensus, fuqia e një Sekretari të Përgjithshëm varet nga krijimi i ideve të politikave dhe bindja e liderëve kombëtarë për t’i mbështetur ato.
Puna, tha Oana Lungescu, një ish-zëdhënëse e NATO-s, ka të bëjë me “jo vetëm arritjen e emëruesit më të ulët të përbashkët, por edhe për të çuar përpara aleancën”.
“Këtu është magjia midis të qenit sekretar dhe të qenit gjeneral,” tha Lungescu, tani në institutin e mbrojtjes RUSI.
Zyrtarët dhe diplomatët e NATO-s thonë se Rutte mund t’i duhet që të zbusë fiksimin e tij karakteristik holandez për kursimin fiskal.
Në një samit të BE-së në qershor, Rutte u përplas me liderët e tjerë kur ai dhe kancelari gjerman Olaf Scholz kundërshtuan fuqishëm huamarrjen e përbashkët për të financuar shpenzimet e mbrojtjes.
Kryeministri polak Donald Tusk tha se liderët e tjerë “i kujtuan me zë të lartë” Rutte se ai së shpejti do të jetë shefi i NATO-s dhe duhet të bëjë gjithçka për t’u siguruar që qeveritë të mos kursejnë në mbrojtje.
NATO vlerëson se 23 nga 32 anëtarët e saj do të përmbushin objektivin e saj për të shpenzuar 2% të PBB-së për mbrojtjen këtë vit – me Holandën vetëm tani që arrin një objektiv që ishte vendosur një dekadë më parë.
Shumë zyrtarë të NATO-s argumentojnë se shpenzimet do të duhet të rriten më tej – ndoshta në 2.5% të PBB-së ose më shumë – në mënyrë që trupat dhe armët shtesë të përmbushin një rinovim masiv të planeve të mbrojtjes të aleancës.
“Kjo është një sfidë për të – t’i bindë vendet anëtare që të investojnë më shumë në mbrojtjen e tyre dhe shumë më shpejt, për të siguruar aftësi që shkojnë shumë përtej atyre ekzistuese”, tha Bator.
