Edhe pse është ende shumë ngrohtë për këtë kohë të vitit, sikur dimri nuk do të vijë fare, meteorologët parashikojnë vranësira të herëpashershme me reshje shiu, të cilat do të bëhen më të shpeshta me kalimin e nëntorit. Edhe pa shi, duhet të ngisni më me kujdes, pasi një nga rreziqet janë gjethet në rrugë.
Gjethet në rrugë mund të jenë po aq të rrëshqitshme sa akulli. Prandaj, duhet të ngadalësoni kur hasni një pjesë të rrugës të mbuluar me gjethe. Rrugët që kalojnë nëpër zona pyjore dhe kodrinore janë veçanërisht të rrezikshme.
Vetëm pse mund të mos ketë rënë shi për dy ose tre ditë dhe asfalti është i thatë, nuk do të thotë që gjethet në rrugë nuk janë të rrëshqitshme si akulli. Ato mund të kenë ruajtur lagështi nga shiu i fundit. Mund të ketë lagështi të grumbulluar nga mjegulla ose vesa (e mëngjesit).
Në shikim të parë, shtresa e parë e gjetheve mund të duket e thatë, ose mund të jetë e thatë, por poshtë saj ka një shtresë gjethesh të lagura. Nuk po themi që gjethet e thata janë një sipërfaqe ideale për ngarje… Nëse hasni një sasi të madhe gjethesh të lagura në një kthesë, as ABS dhe as ESP nuk do t’ju ndihmojnë, ashtu siç nuk do të ndihmonin nëse sipërfaqja do të ishte e mbuluar me akull.
Ndihma që këto sisteme mund të ofrojnë varet drejtpërdrejt nga kontakti i mirë i gomave me sipërfaqen.
Sigurisht, ABS do të parandalojë bllokimin e rrotave gjatë frenimit dhe ndoshta rrëshqitjen – por kaq është gjithçka. ABS nuk ka asnjë mënyrë për të thyer ligjet e fizikës dhe për të ndaluar një makinë në një sipërfaqe të rrëshqitshme.
ESP-ja do të bëjë gjithashtu çmos për ta mbajtur makinën në një rrugë të sigurt gjatë kthesave – por vetëm nëse nuk po ngisni shumë shpejt dhe gomat kanë një kapje të mjaftueshme në rrugë. Dhe nëse ka gjethe të lagura dhe të rrëshqitshme midis gomave dhe rrugës – si mund ta bëjë punën e vet ESP-ja?
Nuk mund të hedhë spirancën… Thënë thjesht, ESP, d.m.th. Kontrolli Elektronik i Stabilitetit (ESP, ESC, VDC, DSC…) nuk mund të ndihmojë nëse nuk ka fërkim të mjaftueshëm midis tokës dhe gomave. ESP do të përpiqet pa sukses t’ju rikthejë në rrugën e duhur sepse shoferi po humbet kontrollin.
Le të shpjegojmë se si funksionon ESP. Duke frenuar rrotat individuale, ai ndikon në lëvizjen dhe shkathtësinë e makinës. Nëse ndodh tërheqje nga mbrapa kur kthehet majtas (nënkthesë – pjesa e pasme zhvendoset djathtas), ESP do të aplikojë frenën në rrotën e përparme të djathtë për të provuar të korrigjojë lëvizjen e makinës.
Përfundimi është se kur frenon vetëm një rrotë, e tërheq makinën, kështu që kjo është pikërisht ajo që bën ESP – nëse makina zhvendoset në njërën anë, ESP do të fillojë të frenojë një ose dy rrota për të kundërvepruar, d.m.th. ka filluar ta çojë atë në anën tjetër dhe kështu ka korrigjuar rrugën e saj.
Nëse në të njëjtën kthesë (majtas) ka një “rrëshqitje të hundës” (hyni në kthesë shumë shpejt, e ktheni timonin, por makina nuk dëgjon dhe në vend të kësaj zgjeron rrugën e dëshiruar, në gjuhën popullore “drejton kthesën”), frena në rrotën e brendshme të pasme do të aktivizohet.
Ky është një shpjegim banal – i gjithë procesi është shumë më i ndërlikuar dhe zhvillohet me shpejtësinë e rrufesë, shpesh para se shoferi të vërejë se është në prag të humbjes së kontrollit të makinës.
Merren në konsideratë parametra të shumtë dhe reagimi i sistemit ndryshon në një çast të shkurtër në varësi të sjelljes së automjetit. Ndonjëherë, në varësi të situatës, motori “mbytet” gjithashtu për të qetësuar automjetin, pra në mënyrë që rrotat lëvizëse të rifitojnë tërheqjen.
Dhe më e rëndësishmja – “procesi” i frenimit menaxhohet duke përdorur ABS.
