Raporti i fundit i Progresit i Komisionit Evropian për Kosovën paraqet një pasqyrë të zymtë mangësish brenda sistemit të prokurimit publik të vendit. Ndërsa janë vërejtur disa përmirësime, raporti thekson çalimet në transparencë, kapacitet dhe praktikat e prokurimit që ngrenë shqetësime për keqmenaxhimin dhe korrupsionin e mundshëm. Në tregun e prokurimit publik, ndonëse përmenden përmirësime, shqetësimet për transparencën në praktikat e prokurimit janë gjithashtu pjesë e gjetjeve.
Raporti i fundit i Progresit i Komisionit Evropian zbulon se tregu i prokurimit publik të Kosovës pati një rritje të konsiderueshme në vitin 2022. Në krahasim me 5.6 për qind të BPV-së-së në vitin 2021, vlera e tregut u zgjerua në 6.5 për qind të BPV-së.
“Tregu i prokurimit publik të Kosovës u vlerësua në vlerën e 6.5 për qind të BPV-së në vitin 2022, krahasuar me 5.6% të BPV-së në vitin 2021.” – thuhet aty.
Deri në qershor 2023, platforma e prokurimit elektronik të vendit kishte regjistruar me sukses rreth 14,400 biznese dhe kishte rreth 16,300 përdorues aktivë.
Shqetësime për transparencën
Raporti thekson një pjesë e konsiderueshme e aktiviteteve të prokurimit publik (21.80 për qind) është kryer përmes procedurave të negociuara pa një proces formal prokurimi dhe tenderimi.
“Një sasi e konsiderueshme e aktiviteteve të prokurimit publik (21.80%) janë kryer përmes procedurës me negocim pa prokurim formal dhe proces tenderimi.” – thuhet aty.
Kontratat me vlerë 78,56 milionë euro, ose 14,05 për qind e totalit, janë nënshkruar në procedurë me negocim pa u publikuar.
“Vlera e kontratave të nënshkruara me procedurë të negociuar pa u publikuar është 78.56 milionë euro ose 14.05%.” – theksohet në raport.
Kriteret e dhënies së tenderëve, problematike
Raporti, i cili thellohet në gjendjen e sistemit të prokurimit publik të Kosovës në vitin 2022, ngre flamuj të kuq mbi transparencën dhe kriteret e dhënies së tenderëve.
94.34 për qind e kontratave publike – thuhet aty – janë dhënë duke përdorur kriterin e çmimit më të ulët, ndërsa vetëm 5.66 për qind (të barabarta me 31.6 milionë euro) kanë përdorur raportet më të mira çmim-cilësi.
Ky çekuilibër i rëndësishëm nënvizon shqetësimet në lidhje me drejtësinë dhe efikasitetin e procesit të dhënies së çmimeve.
“Në monitorimin e dhënies së kontratave dhe zbatimit, në vitin 2022, 78,2% e kontratave janë dhënë me procedurë të hapur dhe 94,34% e kontratave publike janë dhënë sipas kriterit të çmimit më të ulët, me vetëm 5,66% (ose 31,6 milionë euro) duke përdorur raportin më të mirë -çmim-cilësi. Përdorimi i raporteve më të mirë çmim-cilësi duhet të inkurajohet më tej në përputhje me direktivat e BE-së për prokurimin publik.” – thuhet aty.
Transparenca gjithashtu është theksuar si një element kritik në sistemin e prokurimit publik të Kosovës. Raporti nënvizon nevojën për arsyetim të fortë në shpjegimin e vendimeve për dhënien e çmimeve për të siguruar transparencë dhe llogaridhënie.
