Me qindra e mijëra punëtorë në Kosovë vazhdojnë të punojnë pa kontrata pune, pa sigurime e pa mbrojtje ligjore. Kjo dukuri ndryshe njihet si “punë në të zezë”, e që me vite të tëra është një nga sfidat më të mëdha për vendin. Statistikat e Administratës Tatimore të Kosovës thonë se nga viti i kaluar deri në tetor të këtij viti janë evidentuar rreth 3 mijë punëtorë që nuk kanë qenë të deklaruar nga bizneset.
“Numri i punëtorëve të regjistruar nga kontrollet përmbushëse dhe aktivitetet për periudhën janar-tetor/2024 është 2088, ndërsa gjatë periudhës janar-tetor/2025 është 833. Në këtë numër nuk përfshihen vetëm punëtorët që kanë punuar të padeklaruar, por edhe punëtorët që së fundi kanë filluar punën”, tha ATK-ja.
Sektorët ku është vërejtur më së shumti informaliteti, sipas ATK-së, janë ata të tregtisë me pakicë dhe shërbimet, ndërtimtaria, sektori i gastronomisë si dhe shërbimet individuale.
Nga ATK thonë se për ta luftuar ekonominë joformale kanë organizuar fushata të edukimit dhe informimit, takime dhe trajnime, kanë bashkëpunuar me policinë e Inspektoratin e Punës e po ashtu kanë ndërmarrë veprime tjera.
Nga Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë, nënvizojnë nevojën e ndryshimeve në vetë Ligjin e Punës.
” Në Ligjin e Punës në momentin që i bën 65 vjeç, ti duhet të dalësh krejt nga tregu. Në fakt ti ndoshta je në gjendje krejt të mirë shëndetësore dhe psikike dhe mund të vazhdosh të kontribuosh. Sot shihi në shumë institucione, pjesa dërmuese e rojeve janë, nëse jo 65, janë afër pensionimit, s’ka më roje të reja. Nëse sheh shumë vende punëtorët që kryejnë punë, tashmë disa punë që janë më të lehta, pjesa dërrmuese e tyre janë që janë të moshës më të shtyrë”, tha Kushtrim Ahmeti, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë
Megjithëkëtë, keqpërdorimet bëhen edhe në kurriz të moshave të reja. E njohës të fushës vënë në pah se informaliteti ka ndikim negativ në ekonominë e vendit.
“Së pari është më pak buxhet në buxhetin e Kosovës që nënkupton më pak investime kapitale ose cilësi të shërbimeve. Së dyti rritë konkurrencën jo lojale në treg, për pasojë një pjesë e produkteve shiten në mënyrë të padeklaruara dhe fitimin e kanë jo formal”, tha Ismet Mulaj, njohës i ekonomisë.
Mbi 100 biznese funksionale po ashtu që nga viti i kaluar janë evidentuar nga ATK si biznese të paregjistruara. /RTK/
