Kur kujtojmë fëmijërinë tonë, disa kujtime mund të na shfaqen më të qarta se të tjerat. Ndërsa disa momente duken si të mjegullta, të tjerat janë të rrënjosura thellë në mendjet tona, sikur të kishin ndodhur dje. Pse ndodh kjo? Pse disa përvoja të hershme mbeten kaq të gjalla dhe të pashlyeshme? Këto pyetje kanë intriguar shkencëtarët dhe psikologët për vite me radhë. Duke kuptuar proceset që formojnë dhe ruajnë këto kujtime, mund të hedhim dritë mbi disa aspekte të misterit që fshihet pas kujtimeve tona të parë.
Çfarë janë kujtimet e para?
Kujtimet e para janë ato që mbeten në kujtesë nga vitet e para të jetës sonë. Këto mund të përfshijnë momente të veçanta lumturie, frike, dhimbje ose çudie. Çdo individ ka një përvojë ndryshe të këtyre kujtimeve, të cilat formohen nga ngjarjet dhe mjedisi ku janë rritur. Kujtimet e para zakonisht fillojnë të formohen rreth moshës 3 deri në 5 vjeç, kur truri është në gjendje të përpunojë dhe ruajë informacionin në mënyrë më të qëndrueshme.
Pse disa kujtime mbeten “të gjalla”?
Shkencëtarët besojnë se disa kujtime mbeten të gjalla për shkak të përjetimeve të forta emocionale që ato përmbajnë. Ngjarjet që shkaktojnë një reagim të fortë emocional kanë më shumë gjasa të mbesin të gjalla dhe të lehta për t’u kujtuar, sepse truri ynë është i ndërtuar për të ruajtur informacionin që lidhet me emocione të forta. Kjo është një mënyrë mbrojtëse që na ndihmon të mësojmë dhe të mbijetojmë, duke na paralajmëruar për rreziqet e mundshme ose për të na kujtuar momentet e lumturisë që duam t’i rikrijojmë.
Roli i familjes dhe mjedisit
Një faktor tjetër që ndikon në formimin dhe ruajtjen e kujtimeve të fëmijërisë është mjedisi ku jemi rritur. Prindërit, vëllezërit, motrat dhe njerëzit që na rrethojnë, kanë një ndikim të madh në krijimin e këtyre kujtimeve. Për shembull, nëse një fëmijë rritet në një mjedis të mbushur me dashuri dhe mbështetje, kujtimet e tij mund të jenë kryesisht pozitive dhe të lumtura. Në të kundërt, një fëmijë që përjeton stres ose trauma mund të ruajë kujtime që pasqyrojnë ato përvoja negative.
Misteri i “amnezisë së fëmijërisë”
Një tjetër aspekt interesant i kujtimeve të hershme është fenomeni i njohur si “amnezia e fëmijërisë.” Ky fenomen i referohet faktit që shumica e të rriturve nuk mund të kujtojnë ngjarje të rëndësishme nga vitet e para të jetës së tyre. Kjo amnezi është rezultat i zhvillimit të trurit, i cili është në një fazë të rritjes dhe ndryshimeve të vazhdueshme gjatë fëmijërisë. Ndërsa truri formon lidhje të reja dhe përpunon informacionin e ri, disa kujtime të hershme mund të zhduken ose të fshihen plotësisht.
Kujtimet nga fëmijëria janë një pjesë e rëndësishme e identitetit tonë. Ato na ndihmojnë të kuptojmë se kush jemi dhe si kemi arritur këtu. Pavarësisht nëse janë kujtime të lumtura apo të dhimbshme, ato luajnë një rol të rëndësishëm në formimin e personalitetit dhe mënyrës si e perceptojmë botën përreth nesh. Misteri i kujtimeve të para mund të mos zgjidhet kurrë plotësisht, por të kuptuarit e rolit që ato luajnë në jetën tonë është një hap i rëndësishëm drejt zbulimit të thellësive të mendjes sonë.
