Mohammadi, e cila ka bërë fushatë kundër mbajtjes së detyrueshme të hixhabit dhe dënimit me vdekje në Iran, do të hyjë në grevë urie “në solidaritet” me pakicën fetare Bahá’í, thanë vëllai dhe burri i saj në një konferencë shtypi në kryeqytetin norvegjez, në prag të ceremonisë së çmimit Nobel.
Për këtë rast, binjakët Ali dhe Kian, 17 vjeç, blenë një kostum të ri.
Ceremonia e çmimit Nobel ka një kod veshjeje për t’u respektuar dhe ata duan të jenë të patëmetë.
“Ata do të jenë ata, të cilët do të lexojnë fjalimin që na dërgoi nëna nga burgu”, tregon për Corriere aktivisti dhe shkrimtari Taghi Rahmani, 64 vjeç, nga një shtëpi në Oslo, bashkëshorti i Narges Mohammadi, 51 vjeç, iranian dhe fitues i çmimit Nobel për Paqe 2023, e cila po vuan 10 vjet në burgun Evin, në Teheran – një ditë para ceremonisë, ai flet për emocionin e familjes së tij, por edhe për përgjegjësinë e marrjes së çmimit më fisnik nga të gjithë.
Çfarë do të thotë kjo fitore?
Në nivel publik, një triumf për lëvizjen “Gratë, Jeta dhe Liria” që lufton për fundin e këtij regjimi. Bota e mbështet luftën tonë.
Po për atë private?
Është një njohje për gjithë këto vite betejash, por sjell me vete edhe një peshë të shtuar mbi supet e Narges dhe mbi tonat. Ka një çmim që ne e paguajmë.
A mund të ndani një pamje paraprake të mesazhit që gruaja juaj dërgoi nga qelia e saj?
Diskutimi sillet rreth kërkesave të shoqërisë civile iraniane: liri, barazi dhe demokraci. Këto janë konceptet e kundërshtuara nga regjimi. Do të dëgjoni fjalë për barazinë gjinore, e cila është një temë qendrore për ne. Narges i bën thirrje komunitetit ndërkombëtar që ta mbajë vëmendjen lart te populli ynë që e çon përpara revolucionin me veprime të përditshme. Dhe kjo do të kthehet në rrugë.
Si ju erdhi teksti?
“Mesazhet e saj na arrijnë në mënyra të ndryshme që nuk mund t’i shpjegoj. Ju keni mundësinë të telefononi vetëm vëllain dhe motrën tuaj. Edhe nëse këtë herë ajo do të ishte mohuar. Ajo dhe unë nuk mund të flasim, sepse sipas një ligji qesharak një i dënuar dhe një i akuzuar nuk mund të kenë kontakt. Sa herë që ajo dërgon një mesazh, ndaj saj hapet një çështje e re.
Gruaja juaj ka dy arterie koronare thuajse të bllokuara. Javët e fundit ajo ka luftuar kundër autoriteteve për t’u vizituar pa vel. Ata i refuzuan dy herë autorizimin e daljes, më pas e pranuan. Nuk shpresoni ndonjëherë që Narges të bëjë një hap prapa?
Për mua shëndeti i tij është shumë i rëndësishëm, por e di që ai nuk bën kompromise. Ajo nuk e mban mbulesën për solidaritet me ato vajza që humbën jetën, si Mahsa dhe Armita. Për të, vendosja e saj do të ishte një tradhti. Ai proteston nga prapa hekurave sa më mirë që mundet dhe kështu mban lart vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar.
Narges bëri thirrje nga qelia e saj për një armëpushim në Gaza.
Për ne e vetmja zgjidhje është ndërtimi i dy shteteve. Shkatërrimi i Rripit favorizon Hamasin, krimet e të cilit janë të tmerrshme, por përgjigja nuk mund të jetë një bombardim i tillë. Kriza në Lindjen e Mesme krijon kushte të favorshme për regjimin që përdor çështjen palestineze si justifikim: varjet dhe arrestimet janë shtuar në javët e fundit.
Kur ishte hera e fundit që patë gruan tuaj?
“Njëmbëdhjetë vjet më parë, kur erdha në Paris. Fëmijët e mi u bashkuan me mua në 2015. Ne nuk kemi folur me të në telefon për njëzet e një muaj.
Cili është kujtimi më i bukur për ju?
Nëse mbyll sytë, mendoj për dasmën tonë. Ishte viti 1999. Një ceremoni e thjeshtë, me pak miq. Sapo kisha kaluar 11 vjet në burg dhe më pas shërbeva katër të tjera, duke e pasur atë në krah ishte shpëtimi im. Më mungon zëri i saj i ngrohtë, kur lexoj mesazhet që ajo dërgon, gjej Narges me të cilën rashë në dashuri: energji e pastër.
Dhe çfarë mendojnë fëmijët tuaj?
Kian gjithmonë thotë se kur mami ishte atje nuk kishte baba dhe anasjelltas. Kemi pasur një jetë të vështirë për shkak të diktaturës.
Nuk jeni penduar?
Unë do t’i bëja të gjitha përsëri, e vetmja keqardhje është për binjakët. Narges ndihet fajtore për ta. Një nga fjalët e saj ishte “më falni, nuk mund të isha nëna juaj”. Si fëmijë nuk e kuptonin, tani janë krenarë për ne.
Çfarë shpresoni për Aliun dhe Kianin?
Qofshin të lumtur. Por, thellë në vetvete, ëndërroj që edhe ata të zgjedhin aktivizmin. Çmimi Nobel i afroi ata me çështjet iraniane.
