Friedrich Merz duket pothuajse i sigurt për të qenë kancelari i ardhshëm i Gjermanisë pasi aleanca e tij konservatore CDU/CSU fitoi shumicën e votave në zgjedhjet federale vendimtare të së dielës.
Sado sfiduese të jetë peizazhi politik dhe ekonomik i brendshëm, disa nga sfidat më urgjente të Merz-it mund të vijnë nga jashtë Gjermanisë. Njeriu që dikur u vlerësua duke pretenduar se mund të thjeshtonte jetën e miliona njerëzve duke reduktuar burokracinë tatimore, tani përballet me një realitet shumë më kompleks.
Merz, një aviator i apasionuar dhe baba i tre fëmijëve, të cilit gruaja i ndaloi të blinte një avion privat derisa fëmijët të ishin larguar nga shtëpia (ai tani raportohet se ka dy), do të dëshirojë të lërë shenjën e tij që në fillim. Ja një vështrim i shkurtër në çështjet kryesore që do të duhet të trajtojë.
Marrëdhëniet me SHBA-në
Duke u paraqitur në fillim të fushatës elektorale si një biznesmen i vendosur që do të ishte i aftë të negocionte drejtpërdrejt me Donald Trump, Merz u detyrua të ndryshonte qëndrimin brenda disa orësh pasi presidenti amerikan ndryshoi narrativën për luftën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës.
Atlantisti dikur optimist mori dozën e tij të parë të realpolitikës edhe para se të fitonte postin më të lartë. Kjo duket se e ktheu atë në një realist të zymtë, dhe retorika e tij ndryshoi shpejt.
Merz nuk bëri asnjë përpjekje për të fshehur tronditjen e tij pas deklaratave të Trump-it që fajësonin Ukrainën për luftën. Ai e quajti këtë “një përmbysje klasike të narrativës viktimë-agresor”.
“Kështu e ka paraqitur Putini për vite me radhë, dhe sinqerisht jam disi i tronditur që Donald Trump tani duket se e ka bërë të vetën,” tha ai, duke iu referuar Trump-it si “një admirues i sistemeve autokratike”.
Megjithatë, sipas tij, zhytja në emocione nuk do ta çonte askund Evropën. “E vetmja gjë që mund të bëjmë, nëse kemi një ide tjetër për demokracinë, është të bashkohemi në Evropë sa më shpejt të jetë e mundur.”
Megjithatë, sfida është e madhe – prishja e menjëhershme e marrëdhënieve midis Uashingtonit dhe Berlinit, të cilën Merz e përshkroi pa ekuivoke si një “ndarje epokale”, ka të ngjarë të bëhet elementi përcaktues i kancelarisë së tij.
Si udhëheqës i ekonomisë më të madhe të Evropës, mënyra se si ai do të trajtojë krizën do të jetë thelbësore për qëndrimin e kontinentit ndaj një rendi të ri botëror.
Ekonomia më e madhe e Evropës ka nevojë për një rinisje. Sfida të shumta ekzistojnë, nga mbirregullimi dhe infrastruktura e amortizuar deri te kostot e larta të energjisë, mungesa kronike e fuqisë punëtore dhe një popullsi në plakje. Sipas shumë gjermanëve, ka një nevojë urgjente për investime në gjithçka, nga mbrojtja e vendit deri te infrastruktura.
Por për ta realizuar këtë, Merz mund të duhet të zbusë një rregull kushtetues të njohur si “frena e borxhit”, e cila për vite me radhë është përdorur nga Berlini për të mbajtur statusin e tij si model i disiplinës fiskale.
Sipas kësaj frene – e futur në vitin 2009 nga Angela Merkel për të treguar angazhimin e Gjermanisë për një buxhet të balancuar pas krizës financiare – qeveria federale duhet të kufizojë huamarrjen vjetore në 0.35% të BPV-së.
Merz mund ta zbusë këtë rregull dhe në këtë mënyrë të çlirojë fondet e nevojshme për investime në fusha të ndryshme, nga banimi te infrastruktura hekurudhore, një hap që mbështetet nga më shumë se gjysma e gjermanëve.
Por kjo nuk do të kalonte pa polemika: në fakt, ishte një përplasje mbi “frenën e borxhit” ajo që në fund solli rënien e qeverisë së Olaf Scholz-it. Prisni dhe shikoni.
Ukraina
Ukraina është tashmë një çështje e ndjeshme në Gjermani. Popullsia është e ndarë midis atyre që besojnë se mbështetja për Kievin e afron kërcënimin e luftës me Gjermaninë – një argument i mbrojtur më fort nga lëvizja “e majtë-konservatore” e Sahra Wagenknecht (BSW) – dhe atyre që besojnë se mosmbështetja e Ukrainës dhe tregimi i dobësisë ndaj Vladimir Putinit është edhe më i rrezikshëm.
Merz padyshim i përket kampit të dytë. Ai paralajmëroi Scholz-in kundër një “politike pajtuese” me Rusinë dhe vizitoi Kievin madje para kancelarit të atëhershëm.
Gjermania është furnizuesi i dytë më i madh i ndihmave ushtarake për Ukrainën, dhe Merz e ka mbështetur fuqishëm këtë, duke deklaruar se do të donte të shkonte edhe më tej duke i dhënë Ukrainës raketa të lundrimit Taurus me rreze të gjatë veprimi.
E djathta ekstreme gjermane
Çështja se me kë do të kërkojë Merz të formojë koalicionin qeverisës dhe nëse do të vazhdojë të përjashtojë një bashkëqeverisje me AfD-në është në mendjet e zgjedhësve.
Ai ka përsëritur disa herë se një koalicion CDU-AfD nuk është në plan.
Megjithatë, shumëkush frikësohet se një koalicion i paqëndrueshëm dhe i përçarë mund të çojë në një ngërç politik të ngjashëm me atë që karakterizoi qeverinë e mëparshme “semafor”.
Marrëdhënia me Merkelin
Merz u la në hije nga kancelarja e mëparshme kur u përpoq të hynte në majat e CDU-së në fillim të viteve 2000 dhe të dy nuk kanë pasur kurrë një marrëdhënie të mirë.
Në kujtimet e saj, Merkel tha se nuk e kishte problem që rivali i saj i vjetër të bëhej kancelar, por e cilësoi si një njeri me “dëshirë të pakushtëzuar për pushtet”.
Por një gjë është e sigurt: vlerësimi i Merkelit për lidershipin e Merz-it do të jetë me interes të madh për publikun gjerman.
