Ndërsa bisedimet mbi të ardhmen e Ukrainës dhe përfundimin e luftës intensifikohen, debati se kush paguan dhe sa mbetet në qendër të vëmendjes.
Me shifrat që tregojnë pabarazi të mëdha midis qytetarëve ukrainas dhe aleatëve perëndimorë, barra ekonomike e luftës po rezulton më e rëndë dhe më e padurueshme se kurrë.
Shpenzimet e mbrojtjes së Ukrainës arrijnë rekord historik
Parlamenti ukrainas miratoi një buxhet ushtarak rekord prej 2.23 trilionë hryvnia (45.9 miliardë euro) për vitin 2025 në nëntor, ekuivalent me 26.3% të PBB-së dhe 55% të buxhetit total. Rishikimi i korrikut e rriti shumën me 412.3 miliardë hryvnia (8.6 miliardë euro), duke e çuar në 31% të PBB-së dhe 67% të shpenzimeve shtetërore.
Ukraina investon pothuajse një të tretën e PBB-së së saj në mbrojtje, ndërsa kostoja totale ekonomike e luftës duke përfshirë rindërtimin, nevojat humanitare dhe humbjet ekonomike arrin në 700 miliardë euro.
Pjesëmarrja e BE-së dhe SHBA-së me norma më të ulëta
Kontributi i BE-së për periudhën trevjeçare 2022-2024 arrin në afërsisht 72 miliardë euro, që korrespondon me 0.3% të PBB-së së saj vjetore. Përkatësisht, SHBA-të ndanë 66.9 miliardë dollarë (57.3 miliardë euro), një shumë që korrespondon me vetëm 0.08% të PBB-së së SHBA-së.
Edhe pse numrat absolutë janë të mëdhenj, barra për ekonomitë e fuqishme perëndimore është pakrahasueshëm më e vogël se ajo që mban vetë Ukraina.
Barra mbi çdo qytetar
Analiza në nivel individual tregon intensitetin e barrës. Për periudhën 2022-2024, çdo qytetar ukrainas ka paguar rreth 3,424 euro për mbrojtje, ose rreth 1,312 euro në vit. Me një pagë mesatare prej 3,500 eurosh, barra vjetore është e barabartë me një të tretën e të ardhurave.
Në të kundërt, në SHBA, bazuar në vlerësimet e Institutit Kiel për Ndihmë Ushtarake dhe Humanitare prej 111.28 miliardë eurosh barra për qytetar arrin në vetëm 108 euro në vit. Në BE, me angazhime totale prej rreth 138 miliardë eurosh, kontributi mesatar arrin në 95 euro në vit për qytetar.
Vlen të përmendet se pagat mesatare vjetore arrijnë në 29,600 euro në BE dhe 56,880 euro në SHBA, gjë që e bën krahasimin edhe më domethënës për barrën që mbajnë ukrainasit.
Nevojat e rindërtimit
Përveç shpenzimeve për mbrojtje, Ukraina përballet me nevoja të mëdha rindërtimi. Sipas vlerësimit të fundit të Bankës Botërore, kërkesat totale arrijnë në 448.6 miliardë euro gjatë dekadës së ardhshme, pothuajse nëntë herë më shumë se buxheti ushtarak i vitit 2025.
Deri më tani, janë regjistruar dëme të drejtpërdrejta prej 150 miliardë eurosh në infrastrukturë. Shtëpitë janë në vendin e parë me humbje prej 48.8 miliardë eurosh, duke prekur 2.5 milionë familje. Nevojat për restaurimin e infrastrukturës së transportit arrijnë në 66.7 miliardë euro, ndërsa sektori i energjisë kërkon 58.2 miliardë euro për restaurim të plotë.
Pabarazitë dhe implikimet gjeopolitike
Analiza tregon se Ukraina po mban një barrë disproporcionale në krahasim me madhësinë e ekonomisë së saj dhe të ardhurat e qytetarëve të saj. Në të kundërt, për SHBA-në dhe BE-në, kostot përfaqësojnë një pjesë të vogël të aktivitetit të tyre ekonomik dhe jetës së përditshme të qytetarëve të tyre. Ky çekuilibër po nxit debatin e vazhdueshëm në bisedimet transatlantike, me Presidentin Donald Trump që ngre urgjentisht çështjen se kush paguan për çfarë dhe nëse barra po ndahet në mënyrë të drejtë.
Përtej miliarda dhe përqindjeve, kostoja e vërtetë e luftës nuk pasqyrohet në shifrat ekonomike. Numri i viktimave në njerëz, familjet e zhvendosura dhe komunitetet e shkatërruara mbeten barra më e rëndë, një çmim që nuk mund të përcaktohet në mënyrë sasiore.
