Jeffrey H. Fischer, një kolonel në pension i Forcave Ajrore të SHBA-së me tre dekada përvojë në aviacionin ushtarak në Irak, Afganistan dhe Ballkan, në tekstin për TheDefensePost.com, thotë se sanksionet dhe deklaratat e forta diplomatike nuk duhet të jenë më veprimet kryesore kur i përgjigjemi retorikës përshkallëzuese të Serbisë. “Vuçiq shpesh e përdor Kosovën për përfitime të duhura politike, por ai kurrë nuk i ka përshkallëzuar tensionet deri në këtë nivel”, ka thënë Fischer.
Ai thotë se “edhe pse aktualisht duket se Serbia ka filluar të de-përshkallëzojë tensionet në Ballkan, javët e fundit kanë qenë disa nga më intensivet në rajon në më shumë se një dekadë”.
“Serbia transferoi pajisje të rënda ushtarake në kufirin e saj jugor me Kosovën dhe presidenti Aleksandar Vuçiq vizitoi trupat e vendosura në të njëjtin kufi”, theksoi ai.
Më tej ai shkruan se “veprimet e tij detyruan qindra (nëse jo më shumë) ekspertë të kërkojnë një përgjigje për pyetjen: çfarë mund të bëhet për të de-përshkallëzuar situatën dhe për të parandaluar gjakderdhjen e re ballkanike?
Fatkeqësisht, thotë ai, shumica e përgjigjeve bëhen përmes një prizmi mbrojtës. “Nëse ata ekspertë mendojnë të shikojnë situatën përmes një prizmi oportunist, ata mund të zbulojnë se presidenti Vuçiq i ka dhënë Perëndimit një dhuratë të mrekullueshme që nuk duhet të injorohet”, shkruan Fischer.
Përballja me Serbinë
Fischer thotë se “gjëja e parë që shumica e njerëzve mësojnë për Serbinë dhe Vuçiqin është se ekziston mundësia më e madhe për de-përshkallëzim kur përballet me forcë, sepse ai pothuajse gjithmonë kënaqet në dobësi”.
“Ndërsa situata u përshkallëzua, NATO dhe Perëndimi debatuan në ethe për shtimin e forcave të NATO-s në Kosovë, përmirësimin e shpejtë të armëve të tyre të rënda, përshpejtimin e përparimit të forcave të sigurisë së Kosovës drejt një ushtrie të plotë, ose lobimin e kombeve të tjera për të njohur Kosovën”.
Ai thotë se “Beogradi (me autorizimin e Moskës) me siguri tashmë i priste këto lëvizje dhe i lumtur hëngri kokoshka dhe vëzhgonte Brukselin”.
“Nëse NATO po kërkon opsione që do të tërheqin vëmendjen e Vuçiqit, ndoshta mund të dëshirojnë të bëjnë një përpjekje më të fortë diplomatike në Bruksel, të arrijnë një konsensus dhe t’i komunikojnë Beogradit sa vijon:
1. Nuk ka më vijë administrative
Vendet e NATO-s nuk do të përdorin më termin “ABL” (Vija Administrative kufitare – Administrative Boundary Line)). Tash e tutje, ABL do të quhet “kufiri”.
Që nga Rezoluta e OKB-së e vitit 1999, ndarja ndërmjet Serbisë dhe Kosovës është quajtur ABL, pjesërisht për të siguruar marrëveshjen e Beogradit për përfundimin e luftës. Në të gjithë korrespondencën e NATO-s, si dhe çdo angazhim me Serbinë, ky term është i detyrueshëm.
ABL u krijua më shumë se dy dekada më parë si një mjet negocimi për të siguruar paqen. Termi i shërbeu qëllimit të tij, por nuk është më i relevant.
2. Nuk ka më e ashtuquajtura Kosovë
Vendet e NATO-s nuk do t’u përgjigjen dhe as nuk do t’u drejtohen më gazetarëve, qeverive apo subjekteve që i referohen Kosovës si një “i ashtuquajtur rajon”.
Ashtu si ABL-ja, kështu e kanë cilësuar Kosovën Serbia, Rusia e të tjera jo vetëm në angazhmanin diplomatik, por edhe në shtyp dhe deklaratat publike.
Kjo ka vazhduar për dy dekada që nga lufta në Kosovë në vitin 1999. Kjo frazë është një marifet diplomatik i dorës së dytë që ka kohë që është konsumuar, transmeton Telegrafi.
3. Nuk ka më term institucionet e Kosovës
Vendet e NATO-s nuk do të përdorin më termin “Institucionet në Kosovë” (IK) kur iu referohen strukturave qeveritare të Kosovës.
Ka qenë prej kohësh një term i vetë-imponuar i përdorur në NATO për të qetësuar Serbinë.
4. Kundër kërcënimi
Në fund, NATO-ja thotë qartë se nëse Serbia dëshiron të vringëllojë shpatat si në një ishull në detin e NATO-s, le t’i vringëllojë.
Arritja e konsensusit
Kuptohet që për diplomatët profesionistë të njoftuar me tensionet mes Serbisë dhe Kosovës, arritja e një konsensusi për këto katër pika është “i pamundur”.
Katër anëtarë të NATO-s – Greqia, Sllovakia, Spanja dhe Rumania – ende nuk e kanë njohur Kosovën. Arsyet janë problemet e brendshme dhe aspak frika apo afiniteti ndaj Serbisë dhe aleatëve të saj.
Do të duhet një sasi e konsiderueshme e bindjes diplomatike për të fituar mbështetjen e vendeve që ende nuk e kanë njohur Kosovën dhe vullnetin e zyrtarëve të tyre për të shpenzuar një dozë të kapitalit politik.
Për fat të mirë, veprimet e fundit të Vuçiqit mund të kenë ofruar argumente të reja të cilat do të ndihmonin të binden ato vende.
Mundësia
Ngritja e gatishmërisë së lartë luftarake nga Vuçiq kohët e fundit shkaktoi diskutime të kthjelljes në sallat e selisë së NATO-s dhe në kryeqytete. Edhe pse asnjë nga anëtarët e NATO-s (përfshirë katër që nuk e njohën Kosovën) nuk dëshiron një konflikt shtesë në Euroazi, veçanërisht duke pasur parasysh luftën në Ukrainë, Vuçiq kërcënoi pikërisht me këtë.
Ky fakt duhet të shërbejë si bazë e debatit në përpjekjet për të lëvizur katër shtetet që nuk e kanë njohur Kosovën. Krahas shumë politikave të tjera diplomatike ‘karota dhe shkopi’, ekziston mundësia që këto katër vende të arrijnë një konsensus në deklarata, që është një hap shumë më i lehtë sesa një paralajmërimi nacional për njohjen e plotë të Kosovës.
Ndërsa probabiliteti i fitores mund të jetë i vogël, sjellja e fundit e Vuçiqit ka ofruar një mundësi. Një diskurs diplomatik që do t’i përgjigjej fuqishëm Serbisë, ndërsa po avancon në Kosovë, ia vlen të përpiqet, veçanërisht me sfidat ekzistuese të sigurisë rajonale në Ukrainë.
Megjithatë, Perëndimi nuk do ta qetësojë sjelljen e saj nervoze dhe fëmijërore. Përshkallëzimi i mëtejmë serb do të çojë vetëm në përshpejtimin e anëtarësimit të Kosovës në NATO së bashku me Finlandën dhe Suedinë.
Edhe nëse përpjekjet diplomatike dështojnë, Beogradit do t’i dërgohet një mesazh, të cilën edhe Vuçiq mund ta kuptojë.
Për shumicën e vendeve të NATO-s, sanksionet dhe deklaratat e forta diplomatike nuk do të jenë më rruga kryesore e veprimit në përgjigje të retorikës së eskaluese të Serbisë.
Përpjekjet për avancimin e legjitimitetit të Kosovës do të jenë përgjigje, dhe kjo është diçka që do ta “godas” Vuçiqin personalisht, profesionalisht dhe politikisht”, përfundon Fisccher.
