Kanë kaluar gati 25 vjet që kur NATO ndërhyri në ish-Jugosllavi në vitin 1999 dhe detyroi trupat serbe të tërhiqeshin nga Kosova. Më pas, aleanca instaloi Forcën e Kosovës (KFOR) për të stabilizuar situatën – dhe vazhdon ta bëjë këtë edhe sot e kësaj dite. Edhe më shumë ushtarë do të nevojiten përsëri në të ardhmen, shpjegon për të përditshmen gjermane “Die Welt” gjeneral brigade Ralf Hammerstein, i cili ka këshilluar ushtarakisht qeverinë e Kosovës si drejtor i “Ekipit Këshillues dhe Ndërlidhës të NATO-s” që nga prilli i vitit 2023, raporton Klankosova.tv.
Welt: Pse pas një kohe kaq të gjatë duhen ende ushtarët e NATO-s, zoti Hammerstein?
Ralf Hammerstein: Para së gjithash, duhet thënë se KFOR-i është reduktuar nga 50,000 në një prani minimale prej 4,500 trupash. Por është e vërtetë që normalizimi mes Beogradit dhe Prishtinës nuk po përparon siç shpresonim të gjithë. Është një detyrë shumë brezash.
Welt: Pse është kështu?
Hammerstein: Janë të gjitha shtete të reja këtu në Ballkanin Perëndimor dhe pothuajse të gjitha qeveritë po ndjekin një kurs nacionalist. Nëse shikoni prapa në historinë e konfliktit jugosllav, do të shihni se ka autorë dhe viktima nga të gjitha anët. Ka kufij etnikë që janë tërhequr.
Ky etno-nacionalizëm, megjithatë, është e kundërta e pajtimit. Për sa kohë që përmenden ide të tilla si Serbia e Madhe apo Shqipëria e Madhe – dhe këto nuk janë narrativa të asnjë ekstremisti – asnjë kufi nuk do të mund të ekzistojë me mirëbesim.
Welt: Pavarësisht pranisë së vazhdueshme të KFOR-it, situata e sigurisë është përkeqësuar sërish, veçanërisht që nga viti 2022. Pse?
Hammerstein: Prishtina dhe Beogradi ndjekin një politikë të sovranitetit dhe reciprocitetit maksimal. Kjo pastaj çon në konflikte të tilla si mosmarrëveshja e targave në nëntor të vitit të kaluar: Beogradi ndalon hyrjen e targave kosovare dhe qeveria e re në Prishtinë ka reaguar në përputhje me rrethanat për të mbështetur sovranitetin e saj. Kjo pikë grindjeje në dukje teknokratike çoi në tërheqjen e zyrtarëve serbë të Kosovës nga të gjitha institucionet dhe në zgjedhje të reja në veri të Kosovës, të cilat u bojkotuan nga popullata serbe e Kosovës.
E gjithë kjo çoi në trazira të dhunshme në maj të këtij viti – dhe më në fund në një përleshje ndërmjet ushtarëve të KFOR-it dhe demonstruesve serbë, në të cilën u plagosën më shumë se 90 ushtarë të KFOR-it, disa prej tyre në gjendje të rëndë.
Welt: Kulmi më i fundit i përshkallëzimit ishte sulmi nga një grup i armatosur rëndë në veri të Kosovës në shtator të vitit 2023. Një polic kosovar dhe tre serbë të tjerë të Kosovës u vranë. Qeveria e Kosovës foli atëherë për një “sulm terrorist” me mbështetjen e qeverisë serbe. A ishte kështu?
Hammerstein: Në çdo rast, duke pasur parasysh madhësinë e supozuar të grupit dhe pajisjet dhe armatimin e sekuestruar, ata ishin me origjinë serbe. Mund të supozohet se ka pasur të paktën njëfarë bashkëpunimi nga ana e Serbisë.
Welt: Zgjedhjet parlamentare u mbajtën në Serbi të dielën e kaluar. Çfarë pasojash prisni për situatën e sigurisë: lehtësim apo përkeqësim të mëtejshëm?
Hammerstein: Të dyja janë të mundshme. Partia Progresive e presidentit Aleksandar Vuçiq fitoi një shumicë absolute, ndaj mund të thuhet se kursi nacionalist është konfirmuar.
Megjithatë, Vuçiqi ka lënë të kuptohet gjithashtu se lëshimet mund të jenë të nevojshme në procesin e pranimit në BE. Këtu përfshihet edhe kërkesa e BE-së për njohjen de facto të Kosovës. Nëse Vuçiqi dëshiron të bëjë përparim në këtë fushë, nuk është në interesin e tij përshkallëzimi i situatës.
Welt: Po ushtria? Sa ushtarë ka të vendosur Serbia në kufirin me Kosovën?
Hammerstein: Forcat serbe kanë dislokuar tre brigada përgjatë vijës kufitare serbo-kosovare – jo drejtpërdrejt, por afër. Më pas, në shtator, vumë re një grumbullim prej rreth 4,000 trupash që u transferuan nga këto brigada në bazat e operacioneve më përpara.
Welt: NATO është përgjigjur duke dërguar 700 trupa shtesë në Kosovë. A prisni një rritje të mëtejshme të trupave në vitin e ardhshëm?
Hammerstein: 700 ishin forca rezervë që Komandanti Suprem i NATO-s për Kosovën dhe Bosnjën i mbajti në gatishmëri gjatë gjithë kohës. Forcat kryesisht britanike janë vendosur për të forcuar praninë përgjatë kufirit. Por ata nuk janë grumbullimi i përhershëm i trupave që ne kemi nevojë për situatën aktuale. Tani ka konsiderata konkrete se si duhet bërë kjo. Gjermania ka njoftuar tashmë se do të dërgojë një kompani këmbësorie në pranverë. NATO e ka pranuar me mirënjohje këtë.
Welt: Pra, për sa ushtarë gjermanë në Kosovë po flasim?
Hammerstein: Bundeswehr aktualisht ka rreth 80 ushtarë në terren, të cilët së shpejti do të rriten me rreth 200, duke përfshirë forcat mbështetëse. Pra, do të ketë rreth 280.
Welt: Së bashku me Irakun, Kosova do të jetë misioni më i madh i jashtëm i Bundeswehr-it.
Hammerstein: Në çdo rast, KFOR-i do të jetë përsëri një nga misionet më të mëdha të mandatuara të Bundeswehr-it, ku cilësia e aftësive është më e rëndësishme për mua. Dhe këtu ushtarët gjermanë japin një kontribut qendror për KFOR-in, sepse ata janë të dislokuar këtu në vende të rëndësishme.
Welt: Çfarë po bën KFOR-i momentalisht?
Hammerstein: Mandati ka mbetur i pandryshuar në parim për 25 vjet. KFOR-i është këtu për të parandaluar më të keqen. Ekziston vetëm një zgjidhje politike për konfliktin mes Beogradit dhe Prishtinës. Sipas rezolutës së OKB-së, NATO duhet të sigurojë një mjedis të sigurt dhe të mbështesë zhvillimin e një Republike të Kosovës stabile, demokratike, multietnike dhe paqësore. Roli im si Drejtor i Ekipit Këshillues dhe Ndërlidhës të NATO-s është gjithashtu të këshilloj për zhvillimin e Forcave të Sigurisë së Kosovës.
Welt: Pos Bosnjës dhe Malit të Zi, shtete të tjera ballkanike karakterizohen nga shtetësia e brishtë, nacionalizmi dhe ndikimi i Serbisë. Çfarë roli luan Rusia në këtë?
Hammerstein: Mali i Zi është një shtet i paqëndrueshëm nën ndikimin serb dhe rus. Në rastin e Bosnjë-Hercegovinës, roli i entitetit serb Republika Sërpska është i dukshëm. Ndikimi rus ka të ngjarë, por unë nuk mund të jap asnjë provë për të.
Megjithatë, në fund të fundit, çështja e ndikimit të Moskës është gjithashtu e parëndësishme. Në fund të fundit, e tërë situata në Ballkanin Perëndimor e ka dhe do të vazhdojë ta ketë vëmendjen tonë dhe vëmendjen e forcave ushtarake. Dhe kjo është në interesin e Rusisë. Siç po shkojnë gjërat tani, gjërat po shkojnë shumë mirë për Putinin.
