Raporti i Departamentit të Shtetit për të Drejtat e Njeriut në analizën për arrestin apo paraburgimin arbitrar thotë se Qeveria, EULEX-i dhe KFOR kanë respektuar ligjet mbi këtë çështje.
Në raport thuhet gjithashtu se personeli i EULEX dhe i KFOR-it nuk i janë nënshtruar sistemit ligjor të Kosovës, por atij të vendeve të këtyre misioneve.
“Kushtetuta dhe ligji ndaluan arrestimin dhe ndalimin arbitrar dhe parashikonin të drejtën e çdo personi për të kundërshtuar ligjshmërinë e arrestimit ose ndalimit të tyre në gjykatë. Qeveria, EULEX-i dhe Forca e Kosovës (KFOR) e udhëhequr nga NATO në përgjithësi i respektuan këto ndalime. Personeli i EULEX-it dhe i KFOR-it nuk iu nënshtrua sistemit ligjor të vendit, por masave disiplinore të misioneve dhe vendeve të tyre. Nuk ka pasur raporte për personelin e EULEX-it apo KFOR-it që ka shkelur ligjet vendore”, thuhet në raport.
Raporti shpjegon edhe procedurat e arrestimit dhe trajtimin e të paraburgosurve.
Sipas ligjit, përveç rasteve kur një krim ishte në zhvillim e sipër, policia mund të arrestonte të dyshuarit vetëm me urdhër të bazuar në prova dhe të lëshuar nga një gjyqtar ose prokuror. Brenda gjashtë orëve nga arrestimi, prokurorët duhej t’i jepnin personit të arrestuar një deklaratë me shkrim që përshkruante veprat e supozuara dhe bazën ligjore për akuzat. Autoritetet duhej t’i sillnin personat e arrestuar para një gjyqtari brenda 48 orëve dhe duhej t’u siguronin të burgosurve qasje të menjëhershme tek një avokat i zgjedhur prej tyre ose një avokat i siguruar nga shteti”.
Raporti thotë se ka pasë një sistem garancie funksionale.
“Të dyshuarit kishin të drejtë të refuzonin t’u përgjigjeshin pyetjeve, përveç atyre që kanë të bëjnë me identitetin e tyre, në të gjitha fazat e një hetimi. Të dyshuarit kishin të drejtën e ndihmës pa pagesë të një avokati (pas demonstrimit të nevojës financiare) dhe interpretimit, si dhe trajtimit mjekësor dhe psikologjik. Të dyshuarit u lejuan të njoftonin një anëtar të familjes për arrestimin e tyre dhe mund të komunikonin në të gjitha fazat e procesit me përfaqësuesin e tyre ligjor”.
Po ashtu, në raport thuhet se pas “një vendimi fillestar, një gjykatë mund t’i mbajë individët në paraburgim për 30 ditë nga data e arrestimit të tyre dhe mund të zgjasë paraburgimin deri në 18 muaj”.
“Pas ngritjes së aktakuzës dhe deri në përfundimin e procedurës gjyqësore, vetëm gjyqtari ose trupi gjykues mund ta ndërpresë paraburgimin. Ligji i lejonte një gjyqtari të urdhëronte arrest shtëpiak, të konfiskonte dokumentet e udhëtimit dhe të përdorte lirimin me kusht ose alternativa të tjera për paraburgimin”, thuhet në raportin për vitin 2023./Express/
