Por politikëbërësit, analistët dhe udhëheqësit ushtarakë janë ende duke të fokusuar tek përplasja midis dy kundërshtarëve të vjetër, një që ndoshta erdhi si një dështim i vogël teknologjik larg shkaktimit të një konflikti shkatërrues ndërkombëtar, shkruan BBC.
Kjo ishte hera e parë që Irani dhe Izraeli sulmuan njëri-tjetrin drejtpërdrejt. Disa analistë thonë se sulmi iranian ishte sulmi më i madh i kombinuar me raketa dhe dron, më i madh se çdo gjë që Rusia ka kryer kundër Ukrainës.
Ishte sigurisht bombardimi i parë i jashtëm i Izraelit që nga raketat Scud të Sadam Huseinit në 1991.
Shumica e mbi 300 dronëve dhe raketave iraniane u rrëzuan, apo edhe dështuan gjatë rrugës. Por unë pashë nga zyra jonë në Jerusalem teksa qielli i natës ndriçohej nga mbrojtjet ajrore izraelite duke u përpjekur të rrëzonin raketat balistike që fluturonin sipër.
Megjithatë, disa në Perëndim mendojnë se mund të nxirren lajme pozitive nga sulmi i 13 prillit dhe hakmarrja e kufizuar e Izraelit javën e kaluar.
Ata argumentojnë se ishte një sukses i madh i inteligjencës për të parashikuar sulmin iranian, dhe se mbrojtja e Izraelit ishte një shembull i jashtëzakonshëm i bashkëpunimit ushtarak aleat dhe se si Irani ashtu edhe Izraeli mësuan se si të zbrisnin shkallët “e shkallëzimit”.
Le të marrim fillimisht operacionin e inteligjencës. Më është thënë se SHBA kishte mësuar për planet e Iranit mëngjesin e së mërkurës para sulmit të së shtunës në mbrëmje. Dhe më e rëndësishmja, ata zbuluan “shkallën” e ambicies së Iranit.
Më e rëndësishmja, ajo ndihmoi SHBA-në të bindë disa vende në Gjirin për t’u bashkuar në mbrojtjen e Izraelit, duke përfshirë Jordaninë dhe Arabinë Saudite. Frika e tyre ishte e lartë, pasi ishin të vetëdijshëm për rrezikun e planeve të Iranit, një lufte rajonale të përshkallëzuar nëse Izraeli nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të hakmerrej sa më ashpër.
Pra, inteligjenca dhe sinjalizimit privat iranian (që SHBA e mohon se ka ndodhur) i dha kohë Izraelit dhe aleatëve të tij për t’u përgatitur.
Ndërkohë rolet e luajtura nga Jordania dhe Arabia Saudite nuk janë ende plotësisht të qarta.
Jordania ka pranuar se ka rrëzuar dronët iranianë në vetëmbrojtje për të mbrojtur sovranitetin e saj. Kuptohet se Jordania gjithashtu u lejoi avionëve luftarakë izraelitë disa aksese në hapësirën e saj ajrore.
Sauditët mendohet se kanë dhënë informacione për SHBA-në dhe kanë mbajtur nën vëzhgim çdo kërcënim nga grupet e armatosura të mbështetura nga Irani në Jemen. Pika kryesore duket se funksionoi. Ushtria amerikane, britanike, franceze, jordaneze dhe saudite treguan se mund të vepronin së bashku në mbrojtjen ajrore kolektive.
“Ishte një operacion taktik jashtëzakonisht i suksesshëm”, tha burimi i sigurisë, duke shtuar se “Asnjë grup tjetër kombesh nuk mund ta bëjë këtë në botë.”
Disa kanë argumentuar gjithashtu se ky mund të jetë fillimi i një aleance të re rajonale kundër Iranit.
Për të tjerët, megjithatë, kjo është një perspektivë tipike e sigurisë dhe ushtarake, një perspektivë e suksesit teknologjik.
Analistët, apo më saktë skeptikët, argumentojnë se nëse Irani do të donte t’i shkaktonte dëme të konsiderueshme Izraelit, ai mund të mos jepte paralajmërime paraprake, të zgjeronte objektivat e tij, të niste një valë të dytë sulmesh, ose madje të kishte urdhëruar Hezbollahun të kryente një sulm të madh nga Libani.
Emile Hokayem nga Instituti Ndërkombëtar për Studime Strategjike tha se operacioni zbuloi se sa shumë Izraeli mbështetej te aleatët për mbrojtjen e tij.
Hokayem hodhi poshtë gjithashtu idenë se kjo krizë shënoi fillimin e një aleance të re ushtarake rajonale.
“Ne nuk jemi në kulmin e një epoke të re,” tha ai, duke shtuar: “Shtetet arabe kanë bashkëpunuar sepse në radhë të parë duan të shmangin një konfrontim rajonal. Dhe ata duan të demonstrojnë se janë partnerë të mirë për aleatët e tyre perëndimorë. Është gjithashtu thjesht një çështje e sovranitetit kombëtar. Ata nuk duan që gjërat të përshkallëzohen”.
Pretendimi i dytë i optimistëve është se Irani dhe Izraeli kanë mësuar nga kjo përvojë. Hokayem sfidon idenë se Irani dhe Izraeli kanë mësuar të kuptojnë njëri-tjetrin.
Ai përmend dështimin e Izraelit për të kuptuar pasojat e vendimit të tij për të vrarë disa komandantë elitë të Gardës Revolucionare iraniane (IRGC) në konsullatën e Iranit në Damask.
Ekziston gjithashtu skepticizëm secila palë ka rivendosur parandalimin. Amos Harel, analist i mbrojtjes për gazetën izraelite Haaretz, tha: “Të dy vendet shkelën rregullat e mëparshme të lojës, me kosto të kufizuar… ekuilibri i parandalimit midis dy vendeve (është) i pazgjidhur.”
Ndoshta mësimi kryesor i marrë nga shumë njerëz në këtë krizë ishte se sa afër i ishte afruar rajoni luftës në shkallë të gjerë.
