Nga Ragip GJOSHI
■ Një vendim tronditës nga miku më i madh
Kosova është në krizë të thellë diplomatike. A po e këpusim vetë lidhjen që na mban gjallë?Vendimi i fundit i Shteteve të Bashkuara të Amerikës për të pezulluar Dialogun Strategjik me Kosovën është goditja më e rëndë që shteti ynë ka pësuar në 25 vitet e pasluftës. Nuk është vetëm një zhgënjim diplomatik. Është një sinjal dramatik, që tregon se raporti jetik me mikun tonë më të madh historik po hyn në një krizë të paprecedentë.
Në deklaratën e Ambasadës Amerikane në Prishtinë thuhet qartë:“Veprimet dhe deklaratat e fundit nga kryeministri në detyrë Kurti kanë paraqitur sfida ndaj progresit të bërë ndër shumë vite.”Andaj,kështu qartësohet urgjenca për ndryshim kursi në diplomaci dhe qeverisje. Ky është një mesazh i qartë, por edhe i dhimbshëm: besimi është thyer.
■ Kosova në krizë diplomatike: A po e shkëpusim vetë kordonin që na lidh me jetën?
Pezullimi i Dialogut Strategjik nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës ndaj Kosovës nuk është një lajm i zakonshëm diplomatik. Është një akt paralajmërues, një kambanë alarmi për një marrëdhënie që ka qenë oksigjeni i shtetësisë sonë. Nuk është vetëm një akt i ftohtë burokratik, por një gjest i dhimbshëm nga miku ynë më i madh, që për herë të parë pas çlirimit, shpreh zhgënjim dhe mosbesim ndaj lidershipit të Kosovës.
Nëse dikush e ka pasur luksin të përjetojë dashurinë dhe përkushtimin e Shteteve të Bashkuara ndaj një populli të vogël në Ballkan, ajo është Kosova. Në një botë të paqartë dhe të ndërlikuar gjeopolitikisht, ishte pikërisht SHBA-ja që jo vetëm njohu, por ndërtoi, mbrojti dhe mbështeti Kosovën, në çdo fazë të ekzistencës së saj. Nga Rambujeja te KFOR-i, nga Pavarësia më 2008 te njohjet ndërkombëtare, nga themelimi i institucioneve demokratike deri tek fuqizimi ekonomik – asnjë sukses i madh i Kosovës nuk do të kishte ndodhur pa përkrahjen amerikane.SHBA deri me tani e ka pezulluar mekanizmin e “dialogut strategjik” me Kinën, Rusinë, Gjeorgjinë dhe së fundi me Kosovën.
Prandaj, pyetja që na torturon sot është: Kush e çoi këtë marrëdhënie në pikën më të errët të historisë së re të Kosovës?
■ Marrëdhëniet e rrënuara
Më shumë se një vendim politik, pezullimi i Dialogut Strategjik është një akt i thellë zhgënjimi moral dhe diplomatik ndaj Qeverisë së Kosovës, specifikisht ndaj veprimeve të Kryeministrit në detyrë Albin Kurti. Në deklaratën e Ambasadës Amerikane theksohet qartë: “Veprimet dhe deklaratat e tij kanë paraqitur sfida ndaj progresit të bërë ndër shumë vite.” Pra, jo vetëm që janë cenuar raportet – ato janë minuar me dashje dhe arrogancë.
Marrëdhënia me SHBA-në nuk është një çështje që mund të trajtohet me mllef, as me logjikën e një “luftëtari rebel” kundër “interesave globale”. Kjo nuk është fushë për protagonizëm politik apo për tallje naive si “Amelika, Amelika…” të viteve më parë që tani po kthehen si bumerang. Kjo është çështje mbijetese kombëtare, jo vetëm për orientimin e Kosovës, por për vetë legjitimitetin dhe integritetin e saj si shtet.
■ SHBA dhe Shqipëria – dy shtyllat e shtetësisë
Ndër 119 shtetet që kanë njohur Kosovën, dy emra qëndrojnë mbi të gjitha: Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Republika e Shqipërisë. Pa SHBA-në, nuk do të kishim pasur ndërhyrje ushtarake kundër regjimit të Milosheviqit. Pa Shqipërinë, nuk do të kishte pasur UÇK. Pa bashkërendimin e tyre, nuk do të kishte pavarësi, as mbështetje në OKB, as shtet.
Në këtë kontekst, të thuash se “Amerika po na detyron të lëshojmë pe” nuk është vetëm gabim strategjik – është mungesë totale vetëdijeje historike dhe diplomatike. Nëse ka një partner që e ka mbrojtur Kosovën nga lëshimet e dëmshme ndaj Serbisë, ajo është Amerika. Kurti nuk po mban një barrikadë përballë Amerikës, por po gërmon një hendek që e izolon Kosovën.
■ SHBA dhe Shqipëria – gurthemel i shtetit të Kosovës
Në mesin e 119 shteteve që e kanë njohur Kosovën, dy emra nuk janë thjesht “partnerë” – por janë themelet mbi të cilat është ndërtuar shteti ynë: Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Republika e Shqipërisë. Ishin SHBA-të që udhëhoqën fushatën ajrore kundër Serbisë. Ishte Shqipëria që hapi portat e depove të armatimit dhe hapi dyert për qindra mijëra të dëbuar. Ishte koordinimi i tyre që solli pavarësinë, paqen dhe njohjen ndërkombëtare.
Prandaj, çdo përpjekje për të relativizuar apo sulmuar këto raporte është jo vetëm e papërgjegjshme, por e rrezikshme për ekzistencën e shtetit tonë.
■ Cilët veprime e çuan Kosovën në këtë pikë?
Zhvillimet e fundit tregojnë qartë se sjelljet e Kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, me gjithë retorikën e tij “sovraniste”, kanë shkaktuar çrregullim, izolim dhe humbje besimi në qarqet ndërkombëtare.
Populizmi, arroganca dhe mungesa e përgjegjësisë kanë krijuar perceptimin e një qeverie që nuk dëgjon, nuk bashkëpunon dhe vepron në mënyrë të njëanshme, duke refuzuar edhe miqtë më të ngushtë të Kosovës.
Nuk është hera e parë që Kurti e sheh aleatin si “presionues” dhe jo si partner. Por për herë të parë, aleati po e thotë me zë: mjaft!
■ Dështimi i një lideri apo eufori e rrezikshme?
Kur një lider nis të besojë se popullariteti i tij e zëvendëson aleancën me SHBA-në, ai ka nisur rënien. Historia na mëson se asnjë lider shqiptar nuk ka mbijetuar politikisht kur është përplasur me Uashingtonin. Nëse dikur Kadri Veseli profetizonte se “Albin BABA do ta çojë vendin drejt një katastrofe ndërkombëtare”, sot ajo profeci është bërë realitet.
Kjo krizë nuk është vetëm rezultat i një vendimi politik të një dite të keqe – është produkt i një ideologjie e cila ka relativizuar aleancat, ka tallur miqësitë strategjike dhe ka refuzuar çdo kritikë si komplot. Rezultati është izolim ndërkombëtar, sanksione nga BE, dhe tani edhe pezullim i bashkëpunimit më të rëndësishëm me Amerikën.
■ Dialogu Strategjik – një mundësi e humbur për dekada
Dialogu Strategjik, i cili ishte ideuar për të thelluar lidhjet në fushën e sigurisë, ekonomisë, zhvillimit dhe mbrojtjes, ishte një mundësi unike për Kosovën. Jo çdo shtet e fiton një kanal të tillë të drejtpërdrejtë me Departamentin Amerikan të Shtetit.
Pezullimi i tij nuk është një vonesë teknike. Është dënim politik dhe ftohje reale e një partneriteti historik. Është një shuplakë ndaj papërgjegjësisë, jo ndaj popullit të Kosovës, por ndaj qeverisë që pretendon të flasë në emër të tij.
■ Kush mban përgjegjësi?
Qartazi: Albin Kurti dhe rrethi i tij politik, që për vite të tëra e kanë relativizuar mbështetjen e SHBA-së me tallje të llojit “Amelika, Amelika”, që sot janë kthyer në realitet të hidhur.
Sot, edhe opozita, shoqëria civile, OVL-UÇK dhe vetë qytetarët ndihen të braktisur në një situatë që mund të shmangej, po të kishte pasur pak më shumë mendje dhe më pak egërsi ideologjike.
■ A është vonë për t’u kthyer mbrapa?
Kosova ende mund të shpëtojë. Por kjo kërkon reflektim, maturi dhe mbi të gjitha përgjegjësi. SHBA-ja nuk ka mbyllur dyert përgjithmonë, por ka dërguar një mesazh të prerë: “Partneriteti kërkon respekt, jo vetëm fjalë.” Prandaj, është koha për unitet kombëtar, jo për retorikë ideologjike. Është koha për udhëheqje shtetëformuese, jo për protagonizëm që dëmton interesin kombëtar.
Kosova po numëron orët e fundit që të ndalojë rrëshqitjen. Por kjo kërkon:reflektim kombëtar,një qeveri të përgjegjshme,largim nga populizmi,dhe rikthim të besimit tek partneriteti me SHBA-të.
Nuk ka shtet në Ballkan që ka pasur përkrahje më të fuqishme se Kosova. Por asnjë shtet nuk ka të drejtë ta testojë pafundësisht durimin e aleatit të vet më të madh.
■ Rruga është e qartë – duhet zgjedhur tani
Ne duhet të vendosim:
•A do të ecim përpara me miqtë tanë që na sollën lirinë?
•Apo do të mbytemi në retorikë boshe e ideologji të dështuara që e çojnë vendin drejt izolimit?
Kosova nuk ka luksin të shndërrohet në një “eksperiment i dështuar ballkanik”. Ajo ka detyrë të jetë model i suksesit perëndimor në rajon. Por këtë nuk e bën dot vetëm, e aq më pak kundër Amerikës.
■ Fjalë për mbyllje:
Kushdo që mendon se mund të qeverisë Kosovën duke sfiduar aleatin tonë më të madh, ose nuk e njeh historinë, ose po e injoron me vetëdije fatin e këtij populli.Sepse Amerika nuk është vetëm mik i Kosovës.Ajo është arkitekti i lirisë sonë.Dhe pa të, ky projekt shtetëror rrezikon të bëhet vetëm një kujtim i dhimbshëm.
Në fund të fundit, duhet të zgjedhim:
A do të mbajmë krahun e atyre që na ndihmuan të jemi të lirë, apo do të ndjekim rrugën e egoizmit që na çon në vetizolim e ndarje nga bota demokratike? Nëse nuk kuptojmë këtë tani, do të na duhet një gjeneratë e tërë për të rindërtuar besimin e humbur. Dhe ndoshta, atëherë do të jetë vonë.
Prishtinë, më 12 shtator 2025
