Ushqimet ultra të përpunuara përbëjnë një pjesë të madhe të dietës sonë, dhe mund të jetë e vështirë të dish nga t’ia fillosh nëse po përpiqesh t’i eliminosh ato.
Në Evropë, vlerësimet variojnë nga 14% e kalorive ditore të të rriturve nga ushqimet ultra të përpunuara në Itali dhe Rumani në 44% në Suedi dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Por çfarë nënkuptojmë në të vërtetë me ushqime ultra të përpunuara dhe çfarë dimë realisht për ndikimin e tyre në shëndetin tonë?
“Nuk ka një përkufizim të qartë”, tha për Euronews Health Gunter Kuhnle, profesor i të ushqyerit dhe shkencës ushqimore në Universitetin e Reading, transmeton Klankosova.tv
Shumica e ekspertëve përdorin sistemin e klasifikimit NOVA për të grupuar ushqimet në katër kategori: ushqime të papërpunuara dhe minimalisht të përpunuara, të tilla si frutat dhe qumështi; përbërës të përpunuar të kuzhinës, të tilla si vajrat dhe kripa; ushqime të përpunuara, të tilla si perimet e konservuara dhe djathrat e thjeshtë; dhe ushqime ultra të përpunuara, të cilat prodhohen në masë në mënyrë industriale.
Këtu përfshihen pijet energjike, ushqimet e paketuara, buka e prodhuar në masë, drithërat me sheqer për mëngjes, makaronat e menjëhershme dhe picat e ngrira.
Dietat e bazuara në ushqime ultra të përpunuara janë lidhur me një numër problemesh shëndetësore, duke përfshirë sëmundjet e zemrës, problemet me tretjen dhe rrezikun e vdekjes së parakohshme.
Por jo të gjitha ushqimet ultra të përpunuara janë në thelb të pashëndetshme. Një studim i kohëve të fundit në Mbretërinë e Bashkuar zbuloi se dietat e pasura me ushqime ultra të përpunuara mund t’i ndihmojnë njerëzit të humbin peshë , për sa kohë që ato janë të ekuilibruara nga ana ushqyese.
Kjo sugjeron që rezultatet e dobëta shëndetësore të lidhura me ushqimet ultra të përpunuara mund të jenë për shkak të faktit se ato kanë tendencë të jenë të lehta për t’u ngrënë me tepri dhe shpesh kanë përmbajtje të lartë sheqeri, kripe dhe yndyre – në vend që të jenë për shkak të vetë përpunimit, përfunduan studiuesit.
Për shembull, buka e prodhuar në masë mund të konsiderohet ultra e përpunuar sepse ka aditivë që e pengojnë të myket shpejt, por kjo nuk do të thotë se është e dëmshme për shëndetin tonë.
Këto nuanca nënkuptojnë që një dietë e ekuilibruar shkon përtej përcaktimit të thjeshtë nëse ushqime të caktuara janë ultra të përpunuara apo jo.
“Është një hapësirë e vështirë për t’u lundruar, veçanërisht në supermarket, kur përpiqesh të dallosh se cilat [ushqime ultra të përpunuara] janë më pak të shëndetshme dhe cilat mund të jenë një shtesë e shëndetshme në dietën tënde”, tha për Euronews Health Sammie Gill, një dietologe e regjistruar dhe zëdhënëse e Shoqatës Britanike të Dietologjisë (BDA).
Por nëse doni ta thjeshtoni dietën tuaj në një botë ultra të përpunuar, Gill ka disa ide.
- Bleni ushqime të plota sa herë që të jetë e mundur
Ushqimet e plota – të njohura edhe si ushqime të papërpunuara ose minimalisht të përpunuara – janë “sa më afër gjendjes së tyre natyrore të jetë e mundur”, tha Gill. Këto përfshijnë fruta dhe perime të freskëta, mish të ligët dhe arra.
Në supermarket, përpiquni të zgjidhni tërshërë në vend të një bari tërshëre me patate të paketuara paraprakisht, në vend të puresë patatesh të gatshme.
- Zgjidhni ushqime të lehta me më pak përbërës ose më të shëndetshëm
Zëvendësoni kosin me aromë me kos të thjeshtë dhe shtoni fruta të freskëta dhe shtesa të tjera. Zëvendësoni drithërat me sheqer dhe bukën e bardhë ose makaronat me drithëra të plota dhe zgjidhni kokoshka në vend të patateve të skuqura.
Nëse keni dëshirë për patate të skuqura, Gill sugjeron të kontrolloni listën e përbërësve dhe të zgjidhni marka që përdorin vetëm patate, vaj perimesh dhe kripë.
- Shtoni më shumë ushqime me fibra të larta
Shumica e njerëzve mund të përfitojnë nga shtimi i më shumë fibrave në dietën e tyre. Ekspertët e të ushqyerit rekomandojnë 25 gramë fibra në ditë për gratë dhe 38 gramë për burrat, megjithëse shumë evropianë nuk e arrijnë këtë sasi.
Gill u rekomandon blerësve të kërkojnë ushqime me përmbajtje më të lartë fibre. Ushqimet që përmbajnë të paktën tre gramë fibra për 100 gramë konsiderohen “burime fibre”, ndërsa ato me gjashtë gramë ose më shumë klasifikohen si “të pasura me fibra”.
- Kombinoni ushqimet ultra të përpunuara dhe ushqimet integrale
Nëse po hani një pjatë me mish të gatshëm, Gill rekomandon shtimin e një sallate anësore. Nëse po hani makarona me një kavanoz salcë, shtoni fasule të përziera. Nëse po hani një picë të ngrirë, shtoni perime të freskëta.
